Beyrut’taki Büyük Patlamanın Görünmeyen Bir Etkisi Daha Ortaya Çıktı

4 Ağustos 2020’de Lübnan’ın başkenti Beyrut’un limanında trajik bir patlama yaşandı. 2.750 tonluk amonyum nitrat yükü, tarihte görülmüş en büyük, nükleer olmayan yapay patlamalardan biriydi. 210 kişi hayatını kaybetti, 7.500 kişiyi yaralandı ve 300.000 kişi evsiz kaldı.

Şimdiyse uluslararası bir bilim insanı ekibi, patlamanın atmosferin dış tabakası olan iyonosfer üzerindeki etkisini detaylandıran bulgular yayınladı. Beyrut patlamasının daha önce volkanik patlamalarda görülen etkilere benzer bir etkisi olduğu ortaya açıklandı.

Adından da anlaşılacağı gibi iyonosfer, dünyanın üst atmosferinin iyonize olmuş bölgesi. 48 ile 965 kilometre yukarı uzanıyor. Bu bölgedeki moleküllere çarpan güneş radyasyonu, elektronları söz konusu moleküllerden ayırarak onları iyonlaştırıyor. Bu katman, jeomanyetik fırtınalar gibi uzay olaylarından ve aynı zamanda Dünya’da meydana gelen, volkanik patlamalar gibi doğal olaylardan değil insan eli faaliyetlerinden de etkilenebiliyor. Bunun en aşırı örneği, nükleer testler.

İyonosferdeki değişiklikler GPS sinyallerini etkiliyor. Küçük değişiklikler genellikle GPS alıcıları ve vericileri tarafından tespit edilebiliyor, ancak olağandışı olaylarda alınan sinyaller iyonosferi incelemenin bir yolu olarak kullanılabiliyor.

Bilim insanları, Beyrut’taki patlamanın, iyonosferde, 2004’te Japonya’daki Asama yanardağ patlamasının yarattığından daha büyük bir büyüklüğe sahip bir dalga oluşturduğunu açıkladı. Japon takımadalarında son on yılda meydana gelen diğer patlamalar, büyüklük olarak Beyrut patlamasına benziyor.

Hokkaido Üniversitesinden, çalışmanın ortak yazar Kosuke Heki, “Patlamanın iyonosferde güneye doğru saniyede 0,8 kilometre hızla ilerleyen bir dalga oluşturduğunu bulduk” diyor.

Kaynak: Chip